وقتی همسرتان به خاطر هرچیزی به شما سرکوفت می زند و سرزنش تان می کند، چه کار می توانید بکنید؟

سواد زندگی، سواد عاطفی؛ سید محمد مهدی شهیدی- "همسرم مدام به من سرکوفت می زند"، "هر مشکلی که پیش بیاید در آخر تقصیرها را گردن من می اندازد" ، "همسرم به خاطر هر اشتباهی حتی اگر از طرف خودش یا دیگران باشد مرا مسئول میداند و سرزنش می کند"،   اینها چند مورد از عباراتی است که اغلب در جلسات زوج درمانی شنیده می شود. 

 این عبارات توصیف رفتارهایی هستند که باعث ناراحتی زیادی در روابط زوجین و از آن بدتر احساس عدم درک از سوی طرف مقابل می شوند. این رفتارها هر چند هزینه زیادی از نظر احساسی و عاطفی بر هر دو سوی یک رابطه وارد می کنند، اما درک دلایل آن چندان آسان نیست.  

روان‌شناس مشهور جان گاتمن در کتاب خود با عنوان «چرا ازدواج‌ها موفق می‌شوند یا شکست می‌خورند» (1995) توضیح می‌دهد که انتقاد منفی و فرافکنی احساس گناه یکی از دلایل اصلی در جدایی زوج‌ها است. او مدعی است که در پس این واقعیت روانی، معمولاً ارتباطات عاطفی ضعیف و فرار آشکار از مسئولیت نهفته است.

در این درس سواد زندگی قصد داریم کمی عمیق تر به علل احتمالی این نوع رفتار و برخی از استراتژی های عملی برای مقابله با آن بپردازیم.

چرا همسرتان  برای همه چیز شما را سرزنش می کند؟

فرافکنی احساس گناه، پدیده ای رایج در تعارضات بین فردی است. جالب اینجاست که وقتی در رابطه ای صمیمیت وجود دارد، مانند روابط عاطفی و جنسی، این رفتار  بیشتر ظاهر می شود. تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه گرانادا (اسپانیا) رنج ناشی از این گونه تعارضات را در روابط عاطفی بررسی کرده است .

این تحقیقات نشان می دهد که اغلب، پشت این گونه مشکلات، فقدان مهارت های هوش هیجانی نهفته است. بدین معنی که فرد از احساس گناه به عنوان سلاح استفاده می کند زیرا نمی داند چگونه ناامیدی های خود را مدیریت کند.

فردی که شخص دیگری را برای هر مشکل کوچکی سرزنش می کند، در واقع دارد از مسئولیت خود فرار می کند. این افراد به جای حل چیزی که آنها را آزار می دهد، نگران یا ناامید می کند، تصمیم می گیرند ناراحتی خود را بر دوش دیگران بگذارند. این یک تکنیک دفاعی ناقص و ناسازگار است که منجر به بروز مشکلات در روابط می شود.

اگر همسری دارید که مدام شما را برای همه چیز سرزنش می کند، متوجه خواهید شد که او به شکل زیر رفتار می کند:

•          در مواجهه با هرگونه سوء تفاهم، آنها ادعا می کنند که تقصیر شماست که رفتارتان را درست توضیح نمی دهید.

•          وقتی مشکلی پیش می آید، از شما انتظار دارند که آن را حل کنید. اگر این کار را نکنید، همه چیز تقصیر شماست.

•          اگر دچار استرس هستند، شما را به خاطر تشدید اوضاع سرزنش می کنند.

•          هر گونه تلاش برای برقراری ارتباط با وی بی فایده به نظر می رسد. علاوه بر این، آنها به سرعت صبر خود را از دست می دهند.

این نوع افراد در صورت بروز هر حادثه یا ناراحتی منفعلانه عمل می کنند. آنها به جای تلاش برای حل هر مشکلی ، انتظار دارند دیگران آن را برایشان انجام دهند. این تصویری روشن از عدم بلوغ است.

فرافکنی گناه، نوعی مجازات

اگر تعجب می کنید که چرا همسرتان شما را برای همه چیز سرزنش می کند، به خاطر داشته باشید که آنها از احساس گناه به عنوان مکانیزم دفاعی استفاده می کنند. تحقیقات منتشر شده در  Personalitand Individual Differences این مکانیزم را به عنوان تمایل فرد برای نسبت دادن احساسات، مقاصد یا انگیزه های خود به دیگران تعریف می کند.

گاهی اوقات، در بررسی های بالینی، متخصصان افرادی را می بینند که قادر به مدیریت مشکلات، اضطراب و محدودیت های خود نیستند. این افراد به جای پرداختن به مسائل خود، آنها را به دیگران فرافکنی می کنند. همانطور که کارل یونگ می گوید: "هر چیزی که ما را در مورد دیگران آزار می دهد ما را به درک خودمان هدایت می کند."

ارتباط عاطفی ضعیف

برخی از مردم عادت دارند در روابطشان چنین شکایت هایی بکنند: «تو به من گوش نمی دهی. تو فقط به نیازهای خودت اهمیت می دهی. تو اصلا به احساس من توجه نمی کنی.» این نوع نظرات، وقتی مدام تکرار شوند، آزاردهنده و خسته کننده می شوند. در واقع، کسانی که به جای قاطع بودن، احساس گناه را به دیگران القا می کنند، نه تنها ارتباط بدی با دیگران دارند، بلکه فریبکار هم هستند.

تحقیقات منتشر شده در نشریه Frontiers in Psychology بیان می کند که ارتباط خوب منشا و مرکز هر رابطه موفقی است چرا که دستیابی به توافق را آسان تر و پیوند را مستحکم می کند. بنابراین، فقدان مهارت های خوب در ایجاد ارتباط با دیگران، اغلب منجر به رفتارهای مضر و حتی فریبکاری در رابطه می شود. وقتی همسرتان شما را برای همه چیز سرزنش می کند، متوجه خواهید شد که موارد زیر رخ می دهد:

•          آن‌ها نمی‌دانند چگونه آنچه را که برایشان اتفاق می‌افتد بیان کنند و شما را به خاطر حدس نزنید مشکل شان سرزنش می‌کنند.

•          آنها نمی دانند چگونه با اعتماد به نفس و محترمانه صحبت کنند. در عوض از عبارات کوتاه، غیر مفید و حتی تهدیدآمیز استفاده می کنند.

•          سوء مدیریت عاطفی آنها گاهی اوقات باعث ناامیدی می شود، زیرا نمی دانند احساسات خود را چگونه  در قالب کلمات بیان کنند.

•          آنها با انداختن تقصیر به گردن شما از رفتاری خشن و زننده استفاده می کنند.

به گفته دکتر جان گاتمن، درمانگر زوج ها، چهار رفتاری که طلاق یا جدایی را پیش بینی میکنند از این قرار است: عیب جویی، حالت تدافعی، توهین و کارشکنی هستند .

دستکاری خودشیفتگی

پاسخ به این که چرا همسرتان شما را برای هر چیزی سرزنش می کند می تواند این باشد که او شخصیت خودشیفته ای دارد. با این حال، برای رسیدن به این نتیجه، باید صفات و رفتارهای آنها را دقیق تر ارزیابی کرد.

تحقیقات انجام شده توسط دانشگاه Wollongong (استرالیا) تأیید می کند که تأثیر بین فردی داشتن رابطه با فرد خودشیفته می تواند بسیار زیاد باشد. این تحقیقات ویژگی های زیر را نشان می دهند:

•          فرد خودشیفته اغلب انتقام جو است. آنها وقتی با کوچکترین ناامیدی، اختلاف نظر یا احساس خشم مواجه می شوند، در یافتن بهانه ای برای انداختن تقصیر به گردن شریک زندگی خود تردیدی ندارند.

•          خودشیفته ها از تقلب و فریب کاری استفاده می کنند. این مکانیسم به آنها کمک می کند تا آنچه را که برای تقویت خودانگاره و عزت نفس خود نیاز دارند، از دیگران به دست آورند.

•          خود شیفته باید در مرکز توجه قرار گیرد. این تمایل آنها را به همسرانی بسیار خودخواه تبدیل می کند.

•          خود شیفته ها از همدلی ابزاری استفاده می کنند. این بدان معناست که آنها احساسات دیگران را تشخیص دهند و با آنها ارتباط برقرار کنند اما این کار را به صورت ابزاری و برای به دست آوردن نوعی منفعت انجام می دهند.

نحوه برخورد با همسری که برای همه چیز شما را مقصر می داند و مدام سرزنش تان می کند

همانطور که دکتر جان گاتمن در کتاب خود، Principia Amoris (2014)  اشاره می کند، عشق اصیلی  که روابط شاد و پایدار را شکل می دهد، مبتنی بر فرهنگ احترام است و نه استبداد فرافکنی گناه و مسئولیت را به دوش دیگری انداختن.

بنابراین، اگر در حال حاضر در این شرایط هستید، چه کاری می توانید انجام دهید؟

1- وضعیت را تحلیل کنید

همه ما با هم متفاوتیم و طبعا هر رابطه ای هم با رابطه دیگر فرق دارد. بنابراین، شما باید از وضعیت خود آگاه شوید و سعی کنید بفهمید چه اتفاقی در حال رخ دادن است. آیا شریک زندگی شما دوران بدی را پشت سر می گذارد؟ روابط اخیر شما چگونه است؟  آیا با وجود اینکه یکدیگر را درک نمی کنید، احترام بین شما هنوز پابرجاست؟ چرا شریک زندگی تان شما را برای همه چیز سرزنش می کند؟ پاسخ به این سوال ها به شما کمک می کنند تا تصویر واضح تری از مشکل داشته باشید.

2- گفت و گو

همسر شما ممکن است مهارت های ارتباطی خوبی نداشته باشد . اما، اگر عشق در رابطه وجود دارد و همسرتان مایل به حل مشکلاتی است که بین شما وجود دارد، باید تلاش کنید تا مکانیسم هایی را برای تسهیل گفتگوی خوب بین خودتان ایجاد کنید.

برای این کار چند عامل کلیدی وجود دارد:

•          وضعیت موجود بین خودتان را صریح و ساده توضیح دهید.

•          مثال های عینی ارائه دهید. به عنوان مثال، "دیروز شما من را به خاطر X چیزها سرزنش کردید".

•          حرف های خود را با آرامش بیان کنید، بدون اینکه همسرتان را تهدید یا قضاوت کنید.

•          برای همسرتان روشن کنید که حرف های او چه احساسی در شما ایجاد می کند.

•          به او بگویید که می خواهید هم احساس او را و هم دلایل این رفتارهای مضر در رابطه تان بفهمید.

•          به شریک زندگی تان اجازه دهید تا خود را بیان کنند و از ایده‌های خود دفاع کنند و شما به  حرف هایش گوش کنید

•          سعی کنید حرفش را قطع نکنید. یا به او نگویید که می‌دانید چه می‌خواهد به شما چه بگوید.

•          راه حل های ممکن را پیشنهاد کنید. به عنوان مثال، به همسرتان بگویید "به جای اینکه من را متهم کنی، به من بگو چه مشکلی یا احساسی داری ."

•          بر سر تغییر رفتارها با راهبردهای معین و مدت مشخص برای اجرای آن به توافق برسید.

در واقع، گفتگوی جامع، همدلانه و محترمانه تعیین کننده ترین رکن در یک رابطه است.

پیشرفت خود را تجزیه و تحلیل کنید

اگر شریک زندگی تان شما را مدام برای همه چیز سرزنش می کند، این وضعیت را نمی توانید برای مدت نامحدود تحمل کنید. اگر نمی‌خواهید دچار آسیب روانی بزرگتری شوید، باید این ایده را درونی کنید. به همین دلیل، مهم است که کیفیت ارتباطات شما بهبود یابد و مهمتر از همه، احساس گناه همسرتان باید غیرفعال شود.

اگر پس از ارزیابی این مسائل به این نتیجه رسیدید که همه چیز خوب پیش نمی رود، می توانید زوج درمانی را برای نجات رابطه تان انتخاب کنید. تحقیقات منتشر شده در Family Process اثربخشی این درمان را در رسیدگی به طیف گسترده ای از اختلالات رابطه ای نشان داده است.