راز روابط سالم و پایدار: به جای طعنه و گوشه و کنایه زدن، مستقیم و سرراست صحبت کنیم

سواد زندگی؛ توانمندی های فردی؛ مریم طرزی - وقتی مدام با گوشه و کنایه یا طعنه حرف می زنید، وقتی به اصطلاح با پراندن یک متلک دل خودتان را خنک می کنید، وقتی به جای سرراست حرف زدن و شفاف و صادق بودن می کوشید با ایما و اشاره چیزی را به طرف مقابل تان بفهمانید، مطمئن باشید که یک جای کار می لنگد. این رابطه به بیراهه می رود. شما چه به عمد چه غیر عمد طرف مقابل تان را دستخوش آسیب روانی می کنید و پیامدهای آن در درازمدت یقه خودتان را می گیرد.

 یکی از نشانه های یک رابطه نادرست و نابهنجار کنایه زدن به جای گفت و گوی رو در رو است. 

بسیاری از افراد به جای اینکه آنچه را که واقعا در ذهن شان می گذرد به طرف مقابل شان بگویند، می کوشند با ایما و اشاره به طرف حالی کنند، که از چیزی دلخورند، یا مشکلی وجود دارد. به رغم تلاشی که فرد می کند تا به این شیوه منظورش را بفهماند، و دوست یا یکی از اعضای خانواده یا همکار یا شریک زندگی اش را متوجه چیزی بکند که دغدغه اش شده است، نتیجه دلخواه به دست نمی آید.  اغلب نتیجه این رفتار تنش و سؤ تفاهم است.

در چنین حالتی طرف مقابل حتی اگر شناخت زیادی هم از شما داشته باشد، اغلب نمی تواند آنچه را که در ذهن می گذرد و منظور اصلی تان است، درک کند، در نتیجه برداشت متفاوتی از این اشاره خواهد داشت، و از موضوع اصلی منحرف می شود.

همین جاست که بحث های حاشیه ای فرساینده دیگری پیش کشیده می شود که به ویژه بین زن و شوهرها منجر به تنش و مشاجره می شود. وقتی شما سرراست با طرف مقابل تان حرف نمی زنید، او و خودتان را در چرخه ای معیوب گرفتار می کنید و دو طرف دستخوش نوعی آسیب روانی می شوند.

بیشتر افراد قدرت سرراست و شفاف حرف زدن در رابطه را نادیده می گیرند. بخشی از این  موضوع به این برمی گردد که در بسیاری از فرهنگ ها و در میان اغلب مردم طعنه های تند یا نوعی طنز رندانه یا با یک اشاره زیرکانه منظور خود را بیان کردن همواره مورد تحسین قرار می گیرد و یک مهارت تلقی می شود.

اما توجه داشته باشید که این کاملا بسته به موقعیت، زمان ، طرف صحبت و نیز زمینه صحبت است؛ به اصطلاح هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد. 

البته که برخی افراد با کنایه های به جا مثلا با یک شعر، یا ضرب المثل یا اصطلاح فراخور زمینه، موقعیت و لحظه به چیزی ظریف اشاره می کنند، اما این با آنچه ما در اینجا با عنوان عامل مؤثر در تخریب  یک رابطه به آن می پردازیم، متفاوت است.
اغلب موارد کنایه زدن در روابط دوستانه، در روابط بین زوجین یا دو همکار نامناسب و نابهنجار است و رابطه را مخدوش می کند و به سؤ تفاهم می انجامد.

حال پرسش این جاست که چرا برخی از افراد تمایل دارند به جای سرراست حرف زدن، با کنایه و دو پهلو حرف بزنند؟ به دو دلیل، دلیل اول که در بالا هم به آن اشاره کردیم، اینکه آن را نوعی مهارت در کلام و دست بالا را داشتن در گفت و گو تلقی می کنند. و دلیل دوم اینکه فرد می کوشد به این طریق منظور اصلی خود را مخفی کند، و از خودش در برابر دیگران محافظت کند. مثلا اگر دید که طرفش ناراحت یا خشمگین شده است، آنی بگوید: نه، نه،..منظور من اصلا این نبود".

در  این بازی زبانی طرف شما چیزی را به شما می فهماند که کاملا مخالف آن چیزی است که در ذهنش می گذرد و منظور واقعی اش است. در چنین شرایط غیر شفافی که عمدتا به منظور اغواگری یا فریب به کار می رود، همیشه تنش و مشاجره وجود دارد.

طعنه زدن و رابطه نابهنجار

متلک گفتن یا طعنه زدن رویه ی افراد منفعل- پرخاشگر است. این افراد عادت دارند به شکلی رندانه به دیگران توهین کنند، سرزنش شان کنند و هر زمان دیدند که چیزی بر وفق مرادشان پیش نرفت، یا نتیجه ای را که می خواستند، عاید نکردند. راه برگشتی یا دررویی داشته باشند.

پروفسور جیم مک‌نالتی، استاد روان شناسی دانشگاه فلوریدا، این روش را خصومت غیرمستقیم تعریف می کند. از نگاه او، فردی که متلک می گوید در پی پیش بردن یک رابطه منسجم نیست، بلکه بیشتر قصد دارد، کسی را تحقیر یا سرزش کند و یا اینکه با کلامی قبیح به اصطلاح حال او را به ویژه در میان جمع بگیرد، یا خشم و عصبیت او را برانگیزد.

 از نگاه مک‌نالتی روابط غیر کلامی در رساندن احساس واقعی ما گاهی موثرتر از گفتارمان عمل می کنند.  به قول معروف «دو صد گفته چون نیم کردار نیست».

مثلا وقتی با نگاه تان به کسی می فهمانید که او را دوست دارید، قبل از اینکه با کلمات به او بگویید، تاثیر بیشتری دارد. یا برعکس وقتی از کسی عذرخواهی می کنید در حالی که از ته دلتان نیست، نوع نگاه، حالت صورت، و رفتارتان نشان می دهد که این عذرخواهی صادقانه نیست. 

به همین ترتیب اگر با اشاره کسی را تحقیر کنید، یا با گوشه و کنایه به او حرفی بزنید که خوشش نیاید، طرف مقابل بیشتر مورد آسیب روانی قرار می گیرد و می رنجد. و اگر این رویه ادامه پیدا کند، این رابطه دیری نمی پیماید.بنابریان این رابطه دقیقا معادل رابطه ای نامناسب و نابهنجار است.

چگونه با کسی که مدام طعنه می زند، رفتار کنیم؟

پروفسور مک نالتی، متخصص برجسته در زمینه روابط عاطفی، تحقیقی را در سال 2016 انجام داده است. وی در این پژوهش راهبردهای مناسبی را برای چنین تعارضات و رفتارهایی پیشنهاد می کند که در ادامه به آن ها اشاره می کنیم.

یکی از این راهبردها پرهیز از کلمات و عبارت دو پهلو است. این عبارت بیشتر از آنکه احترام و محبتی در پی داشته باشند، مخربند. و منجر به سؤتفاهم و درک غلط می شوند.

اکنون که به وضوح فهمیدیم نباید با گوشه و کنایه حرف بزنیم، در صورت مواجه شدن با کسی که اینگونه با ما ارتباط می گیرد، و حرف می زند چه کنیم؟ چه واکنشی نشان دهیم؟

راهکارهایی در مواجه با افراد کنایه / طعنه زن

در خواست ارتباط موثر و شفاف: وقتی در رابطه با طرف مقابل تان با گوشه و کنایه مواجه می شوید، به صراحت از او بخواهید که شفاف و سرراست حرفش را بزند. حتی به او بگویید که شما اینقدر باهوش نیستید که بفهمید در پس ذهن او چه می گذرد و دقیقا منظورش چیست. و بهتر از این شیوه حرف زدن در جای دیگری و با کس دیگری استفاده کند. در یک کلام در همان ابتدا او را خلع سلاح کنید.

پرخاشگر- منفعل را شناسایی کنید: بسیاری از افرادی که عادت به کنایه زدن دارند، شخصیتی منفعل- پرخاشگر دارند. در چنین رابطه ای بسیار مهم است که حد و مرزهایی را تعیین کنید. مطمئن شوید که توانسته اید به طرف بفهماید که از این رفتار خوشتان نمی آید و بخواهید که آن را متوقف کند.
اگر این رابطه برایتان مهم است سعی کنید بهترین و صمیمانه ترین نسخه از خودتان را به نمایش بگذارید تا طرف شما هم ترغیب شود که این چنین با شما  رفتار کند.

از کنترل شدن توسط دیگران و نیز اینکه شما دیگران را کنترل کنید، بپرهیزید: مطمئن باشید که در پس هر رفتار کنترل کننده  یا کنترل شونده ای رفتاری توام با گوشه و کنایه و اشاره نهفته است که با هم همپوشانی دارند. چنین رفتاری عزت نفس طرفین را به حداقل ممکن می رساند.

در پایان یادآوری می کنیم که پیامدهای جدی طعنه زدن، متلک گویی، کنایه زدن و با ایما و اشاره چیزی را حالی کسی کردن را بشناسید و مطمئن باشید در یک رابطه سالم و صمیمی به ویژه بین یک زوج هیچ چیز به اندازه مکالمه رو در رو، صحبت صریح و شفاف و نیز صداقت کارساز و مؤثر نیست.

منابعی برای مطالعه بیشتر:

https://www.goodtherapy.org/blog/the-problem-with-sarcasm-0815185

https://www.scienceofpeople.com/sarcasm-why-it-hurts-us/

https://modernmrsdarcy.com/you-can-kick-the-sarcastic-habit/

کانال تلگرامی سواد زندگی: savadzendegi@